فیلتر بر اساس دسته بندی
دیسک کمر یکی از شایعترین علل درد در ناحیه کمر و پاها است که میتواند کیفیت زندگی فرد را به شدت تحت تأثیر قرار دهد. این عارضه زمانی رخ میدهد که یکی از دیسکهای بین مهرهای در ستون فقرات کمری دچار آسیب شده و محتویات ژلاتینی آن بیرونزده یا فشرده شود. در این مطلب به بررسی جامع دیسک کمر، از علائم و دلایل تا تشخیص، درمان و روشهای پیشگیری خواهیم پرداخت.
آناتومی دیسک کمر:
ستون فقرات از مهرههایی تشکیل شده است که توسط دیسکهای بین مهرهای از یکدیگر جدا میشوند. این دیسکها مانند کمکفنرهای طبیعی عمل کرده و ضربات وارده به ستون فقرات را جذب میکنند. هر دیسک از یک حلقه بیرونی سخت (آنولوس فیبروزوس) و یک مرکز ژلاتینی نرم (نوکلئوس پولپوزوس) تشکیل شده است. زمانی که حلقه بیرونی آسیب میبیند، ماده ژلاتینی داخلی میتواند بیرونزده و به ریشههای عصبی مجاور فشار وارد کند که منجر به بروز علائم دیسک کمر میشود.
علائم و نشانهها:
علائم دیسک کمر بسته به محل و شدت فشار بر روی عصب متفاوت است. شایعترین علائم عبارتند از:
1_ درد کمر: دردی که میتواند از خفیف تا شدید باشد و با فعالیتهایی مانند خم شدن، بلند کردن اجسام یا نشستن طولانیمدت بدتر شود.
2_درد انتشاری به پا (سیاتیک): دردی که از کمر شروع شده و به باسن، ران و ساق پا منتشر میشود. این درد ممکن است به یک یا هر دو پا سرایت کند.
3_بیحسی یا گزگز: احساس سوزنسوزن شدن یا بیحسی در ناحیه کمر، باسن یا پاها.
4_ضعف عضلانی: ضعف در عضلات پا که میتواند راه رفتن یا ایستادن را دشوار کند.
5_مشکل در کنترل ادرار و مدفوع: در موارد شدید (سندرم دم اسب)، ممکن است فرد دچار بیاختیاری ادرار یا مدفوع شود که یک وضعیت اورژانسی پزشکی است.
دلایل و عوامل خطر:
دلایل مختلفی میتوانند به آسیب دیسک کمر منجر شوند:
افزایش سن: با افزایش سن، دیسکها آب خود را از دست داده و خشکتر و شکنندهتر میشوند.
بلند کردن نادرست اجسام: بلند کردن اجسام سنگین به روش اشتباه، به ویژه با خم کردن کمر به جای زانوها.
چاقی: وزن اضافی، فشار بیشتری را بر ستون فقرات و دیسکها وارد میکند.
مشاغل نیازمند فعالیت فیزیکی زیاد: کارهایی که شامل خم شدن مکرر، بلند کردن اجسام یا ارتعاشات زیاد هستند.
عدم تحرک و ضعف عضلات مرکزی: عضلات ضعیف شکم و کمر نمیتوانند به خوبی از ستون فقرات حمایت کنند.
ژنتیک: استعداد ژنتیکی نیز میتواند در بروز دیسک کمر نقش داشته باشد.
تروما یا آسیب: ضربه مستقیم به کمر.
تشخیص:
تشخیص دیسک کمر معمولاً با معاینه فیزیکی توسط پزشک آغاز میشود. پزشک با بررسی سابقه پزشکی، ارزیابی رفلکسها، قدرت عضلانی و حس در پاها، به وجود مشکل پی میبرد. برای تأیید تشخیص و تعیین شدت آسیب، ممکن است آزمایشات تصویربرداری زیر درخواست شود:
عکسبرداری با اشعه ایکس: برای رد سایر مشکلات استخوانی.
امآرآی (MRI): بهترین روش برای مشاهده دیسکها، نخاع و ریشههای عصبی و تشخیص دقیق فتق دیسک.
سیتیاسکن (CT Scan): در برخی موارد برای مشاهده ساختارهای استخوانی و دیسک.
نوار عصب و عضله (EMG/NCV): برای ارزیابی عملکرد اعصاب و عضلات و تعیین محل و شدت آسیب عصبی.
درمان:
درمان دیسک کمر بسته به شدت علائم و میزان آسیب متفاوت است. در بسیاری از موارد، درمانهای غیرجراحی مؤثر هستند:
درمانهای غیرجراحی:
استراحت نسبی: اجتناب از فعالیتهایی که درد را تشدید میکنند، اما نه استراحت مطلق طولانیمدت.
دارو درمانی:
مسکنهای بدون نسخه: ایبوپروفن یا ناپروکسن برای کاهش درد و التهاب.
شلکنندههای عضلانی: برای کاهش اسپاسم عضلانی.
داروهای ضددرد قویتر: در صورت نیاز و با تجویز پزشک.
کورتیکواستروئیدها: به صورت خوراکی یا تزریقی (اپیدورال) برای کاهش التهاب و درد.
فیزیوتراپی: شامل تمرینات کششی و تقویتی برای عضلات کمر و شکم، تکنیکهای گرمادرمانی و سرمادرمانی، اولتراسوند و ماساژ درمانی. هدف فیزیوتراپی کاهش درد، بهبود دامنه حرکتی و تقویت عضلات حمایتکننده ستون فقرات است.
تزریقات اپیدورال استروئید: تزریق داروهای ضدالتهاب به فضای اطراف نخاع برای کاهش التهاب و درد ریشههای عصبی.
کایروپراکتیک یا استئوپاتی: درمانهای دستی که توسط متخصصین مجرب انجام میشود.
درمان جراحی:
جراحی تنها زمانی توصیه میشود که درمانهای غیرجراحی به مدت ۶ هفته تا ۳ ماه مؤثر نباشند، درد شدید باشد، ضعف عضلانی پیشرونده وجود داشته باشد یا علائم سندرم دم اسب (اورژانس پزشکی) بروز کند. انواع جراحی شامل:
میکرودیسککتومی: برداشتن قسمت بیرونزده دیسک از طریق یک برش کوچک با کمک میکروسکوپ.
لامینکتومی: برداشتن بخشی از استخوان مهره (لامینا) برای کاهش فشار بر روی نخاع و اعصاب.
فیوژن (خشک کردن مهره): در موارد شدیدتر که نیاز به تثبیت ستون فقرات است، دو یا چند مهره با استفاده از پیوند استخوانی و ابزار فلزی به یکدیگر متصل میشوند.
پیشگیری:
پیشگیری از دیسک کمر از اهمیت بالایی برخوردار است:
حفظ وزن سالم: کاهش وزن اضافی فشار بر ستون فقرات را کم میکند.
ورزش منظم: تقویت عضلات شکم و کمر از طریق ورزشهایی مانند پیادهروی، شنا، یوگا و پیلاتس.
تکنیک صحیح بلند کردن اجسام: همیشه با خم کردن زانوها و صاف نگه داشتن کمر اجسام را بلند کنید، نه با خم کردن کمر.
رعایت ارگونومی صحیح: استفاده از صندلی و میز مناسب در محیط کار، حفظ وضعیت بدنی صحیح هنگام نشستن و ایستادن.
اجتناب از نشستن طولانیمدت: در صورت نشستن طولانی، هر نیم ساعت یک بار برخیزید و کمی قدم بزنید.
ترک سیگار: نیکوتین جریان خون به دیسکها را کاهش میدهد و میتواند به تخریب دیسکها کمک کند.
نتیجهگیری:
دیسک کمر یک مشکل جدی است که میتواند زندگی روزمره را مختل کند، اما با تشخیص به موقع و درمان مناسب، اکثر افراد میتوانند بهبودی کامل پیدا کنند. رعایت نکات پیشگیرانه و سبک زندگی سالم نقش کلیدی در حفظ سلامت ستون فقرات و جلوگیری از این عارضه دارد. در صورت بروز هر یک از علائم ذکر شده، حتماً به پزشک مراجعه کنید.
برای نوبت گیری از فیزیوتراپیست های شفاداک روی اینجا کلیک کنید.